73. GODINE OD MASAKRA: Nepoznato još 140 žrtava

Ni 73 godine od nezapamćenog zločina u selu Velika, na obroncima Čakora, nedaleko od Plava, kada su pripadnici nacističkih divizija "Princ Eugen" i "Skenderbeg" uz pomoć vulnetara i pripadnika muslimanske milicije iz Bihora, Plava i Gusinja, za svega nekoliko sati pobili na stotine žena, dece i staraca, nije poznat konačan broj žrtava koje su ubijene na načine do tada nepoznate u istoriji ratovanja.

Razmere ovog zločina su nečuvene, a ukrštanjem dostupnih podataka u potpunosti su potvrđena imena 455 žrtava.

- Ostaje nam da za još oko 140 poznatih imena utvrdimo da li su stradali 28. jula 1944. u genocidu u Velici ili na nekom drugom mestu od posledica tog zločina ili pak u drugim ratnim događajima. Posebno je težak zadatak da se utvrde imena stradalih izbeglica, kojih je u vreme genocida u Velici bio veliki broj iz okolnih sela i Metohije, a kojima se od dana pogroma gubi svaki trag - kaže Ljubiša Paunović, rukovodilac Stručnog tima koji su formirali Veličani, a koji ima zadatak da utvrdi razmere zločina i dođe do imena svakog nevinog stradalnika u veličkom genocidu.

Pročitajte još - Genocid o kome se dugo ćutalo!

Stručni tim za utvrđivanje istine o ovom genocidu podeljen je u nekoliko "podtimova", koji se bave pretraživanjem arhiva, saradnjom sa srodnim organizacijama u zemlji i inostranstvu, kontaktima sa potomcima i srodnicima žrtava.

- Obratili smo se svim relevantnim ustanovama i pojedincima, kako bismo došli do pune istine. Pre tri godine obratili smo se i Vladi Crne Gore i opštini Plav. Nažalost, sa tih adresa još nema nikakvog odgovora. Svesni smo da zadatak na prečišćavanju spiska žrtava nije nimalo lak. Ovo posebno u okolnostima kada u tome izostaje pomoć države i Opštine, što je, opet, poruka koju su sadašnje generacije Veličana vrlo dobro razumele - kaže Paunović, koji ističe da je Stručni tim došao do veoma interesantnih podataka, koje planira da publikuje.

Počinjeni genocid u Velici, nije do kraja rasvetljen, niti je ikada pokrenut sudski postupak prema ijednom počiniocu tog zločina. Takođe, nikada nije precizno utvrđeno ni ko su nalogodavci, niti počinioci. Još nije sačinjen, ili nije objavljen, precizan spisak žrtava genocida.

- Takvo stanje stvari je dalo prostora da se u višedecenijskom periodu, genocid u selu Velika zloupotrebljava u različite svrhe - od skrivanja i minimiziranja čitavog zločina do nacionalističkih izjava sa osvetničkim prizvukom. Potomke žrtava vređa svaka zloupotreba, od koga god da dolazi - dodaje Paunović, čiji tim će identifikovati sve vojne jedinice koje su počinile ovaj zločin, kao i njihov komandni kadar i sastav, sa ličnim podacima svih njihovih pripadnika u periodu genocida, ali i pokušati da rasvetli motiv tog zločina, koji se po monstruoznosti i srazmerno broju stanovnika smatra jednim od najtežih na prostorima Jugoslavije.

KANONIZOVANI MUČENICI

U maju ove godine na Saboru svetog Sinoda SPC kanonizovane su nevine žrtve Velike. Istovremeno, kanonizovane su i žrtve Pive, stradale u Dolima 7. juna 1943. od iste nemačke divizije.

U pomen svojim svirepo umorenim precima, Veličani su sagradili crkvu Svetih Kirika i Julite, posvećenu detetu i majci postradalim za veru hrišćansku, koju je povodom 70 godina od genocida osveštao patrijarh srpski gospodin Irinej.