Na današnji dan 14. novembar

565 - Umro je romejski (vizantijski) car Justinijan I Veliki koji je po dolasku na presto 527. težio da obnovi Rimsko carstvo sa sedištem u Carigradu. Pokorio je 534. Vandale u severnoj Africi, 555. Ostrogote u Italiji i osvojio deo Španije. Po njegovom nalogu pripremljen je zbornik "Corpus juris civilis" u kojem je kodifikovano rimsko pravo. Sagradio je baziliku Sveta Sofija u Carigradu (532-37) koja je 1453. pretvorena u džamiju (Aja Sofija), a od 1934. je muzej.

****

1533 - Španski osvajači pod komandom Fransiska Pisara (Francisco Pizarro) zauzeli su grad Kusko, prestonicu carstva Inka, na teritoriji današnjeg Perua.

1770 - Škotski istraživač Džejms Brus (James Bruce) je otkrio da je izvorište Plavog Nila u jezeru Tana u severozapadnoj Etiopiji.

1840 - Rođen je francuski slikar Klod Mone (Claude Monet), jedan od osnivača impresionizma. Po njegovoj slici "Impresija, izlazak sunca", izloženoj 1874. u Parizu, nazvan je ceo slikarski pravac koji će imati veliki uticaj na razvoj likovnog stvaralaštva.

1847 - U Švajcarskoj je izbio građanski rat između snaga Švajcarske konfederacije i sedam katoličkih kantona (Zonderbund), koji je okončan krajem istog meseca porazom Zonderbunda.

1863 - Rođen je belgijski hemičar Leo Bakeland (Baekeland), koji je postupkom kondenzacije formaldehida i fenola pronašao čvrstu plastičnu masu bakelit.

1889 - Rođen je indijski državnik Džavaharlal Nehru (Jawaharlal), prvi premijer Indije nakon sticanja nezavisnosti (1947-64), jedan od osnivača i istaknuti lider Pokreta nesvrstanih zemalja.

1891 - Rođen je kanadski fiziolog Frederik Grant Banting (Frederick), koji je s Čarlsom Bestom (Charles) 1921. izolovao insulin. Godine 1923. podelio je Nobelovu nagradu za medicinu s Džonom Meklaudom (John Macleod), profesorom koji je nadgledao njihov rad. Smatrajući da je Best neuporedivo zaslužniji od Meklauda, svoju nagradu je podelio s njim.

1910 - Kapetan Eugen Elaj (Eugene Ely) uzleteo je prvi put u istoriji vazduhoplovstva sa palube broda "Birmingem" usidrenog u američkoj luci Hempton Rouds.

1918 - Tomaš Masarik (Tomas Masaryk) je izabran za prvog predsednika Čehoslovačke.

1935 - Rođen je jordanski kralj Husein (Hussein), koji je u 18. godini nasledio oca, svrgnutog kralja Talala. Godine 1956. otkazao je britansko-jordanski ugovor iz 1948, nakon čega su Britanci napustili Jordan. U ratu sa Izraelom u junu 1967. borio se na strani Egipta, ali su njegove vojne snage 1970. likvidirale oružane formacije Palestinskog oslobodilačkog pokreta u Jordanu.

1946 - U Argentini je umro Manuel de Falja (Falla), jedan od najznačajnijih španskih kompozitora i pijanista 20. veka, koji je u svoje delo uspešno ukomponovao andaluzijsku i kastiljansku narodnu muziku ("Noći u španskim vrtovima", "Sedam španskih narodnih pesama", baleti "Ljubav čarobnica", "Trorogi šešir").

1979 - U zemljotresu u provinciji Korasan na istoku Irana poginulo je najmanje 385 ljudi.

1983 - Prve američke krstareće rakete stigle su u britansku vazdušnu bazu Grinhem Komon, uprkos protestima pacifista.

1984 - U Los Anđelesu je uhapšen hrvatski ratni zločinac Andrija Artuković, ministar unutrašnjih poslova Nezavisne Države Hrvatske u Drugom svetskom ratu. U SAD je pobegao 1948. ali su američke vlasti uporno odbijale da ispune jugoslovenski zahtev za ekstradiciju. Izručen je 12. februara 1986, a u maju iste godine osuđen na smrt. Umro je u zatvoru 1989.

1988 - Palestinsko nacionalno veće prihvatilo je rezoluciju 242 UN, a time i novu političku strategiju koja podrazumeva priznavanje države Izrael, mirovne pregovore o Bliskom istoku i odbacivanje terorizma.

1989 - Crnački nacionalni pokret SWAPO izvojevao je ubedljivu pobedu na prvim izborima u Namibiji.

1991 - Kambodžanski princ Norodom Sihanuk vratio se u zemlju nakon 13 godina izgnanstva.

1994 - U tropskoj oluji "Gordon" na Haitiju poginulo je najmanje 829 ljudi.

1999 - Stupile su na snagu sankcije UN protiv Avganistana donete zbog odbijanja avganistanskih vlasti da izruče Osamu bin Ladena, koji je, prema tvrdnjama SAD, glavni organizator bombaških napada na američke ambasade u Keniji i Tanzaniji.

2000 - Na konferenciji Pakta za stabilnost jugoistočne Evrope, koja je prvi put održana u Beogradu, SR Jugoslaviji obećana je pomoć od pola milijarde evra.

2001 - Pet država naslednica bivše SFRJ postigle su dogovor o početku priprema za preraspodelu 74,5 miliona dolara u zlatu, što bi bila prva tranša ukupne zaostavštine od oko dve milijarde dolara.

2003 - Kralj Svazilenda Msvati III prihvatio je formalno novi Ustav po kojem se sva vlast nalazi u rukama kralja.

2007 - Umro je Ajra Levin (Ira) autor bestselera "Rozmarina beba" i "Momci iz Brazila", po kojima su snimljeni uspešni filmovi. Tokom duge karijere Levin je pisao i za televiziju i za Brodvej.

2011 - Na prvim slobodnim parlamentarnim izborima u Tunisu islamisti Enahde osvojili su 89, partija desnice Kongres za republiku 29, pokret Narodna peticija 26, Stranka levice Etakatol 20, Napredna demokratska stranka 16, Moderni demokratski blok pet poslanika od 217 poslaničkih mesta parlamenta.

(Beta, 14.11.2017)