Sukob građana s policijom u Podgorici povodom dodele najvećeg državnog priznanja Crne Gore
Policija je biber-sprejom i pendrecima rasterivala u Podgorici grupu građana koja je večeras protestovala zbog dodele "Trinaestojulske nagrade" - najvišeg državnog priznanja Crne Gore književniku Bećiru Vukoviću.Mediji prenose da su građani koji tvrde da je ceo proces imenovanja i dodele bio nezakonit, policajce gađali jajima i kamenicama dok su pokušavali da probiju kordon policije koja je blokirala prilaz ulici koja vodi do rezidencijalnog objekta "Vila Gorica" gde je svečano uručenje nagrada.
Okupljeni, među kojima su umetnici, građanski aktivisti i poslanici dela opozicije su nosili transparent "No pasaran".
Deo javnosti danima ukazuje da je upitna zakonitost procesa predlaganja, a posebno nagrađivanje jednog od tri laureata, književnika Bećira Vukovića, zbog njegovog negiranja crnogorske nacije i podrške četničkom pokretu.
Pored Vukovića, ovogodišnji laureati su svetski priznati gitarista Miloš Karadaglić koji je odbio da primi nagradu, i grafičar Veljo Stanišić.
"Trinaestojulska nagrada" se dodeljuje stvaraocima koji "svojim radom i delovanjem doprinose afirmaciji i popularizaciji Crne Gore i njenog kulturno-istorijskog konteksta", a uručuje je predsednik Skupštine Crne Gore Andrija Mandić.
Svečanost u "Vili Gorica" pratio je protest grupe građana iz građanske platforme STEGA (Strategija za evropsku i građansku Crnu Goru) koji tvrde da je nagrada dodeljena nezakonito i najavljuju tužbu Ustavnom sudu.
Vuković koji se javno deklarisao kao politički blizak s Novom srpskom demokratijiom (NSD) Andrije Mandića, odbacuje kritike, naziva ih "podmetanjem", kaže da su politički motivisane i da su deo "antisrpske histerije koja nije samo u Crnoj Gori nego od Zagreba, pa ćeraj čitavim regionom".
"Svi napadi na mene i vađenja iz konteksta, sve do toga da pripadam četničkoj ideologiji, su podmetanja. Smeta im što Trinaestojulsku nagradu sada mogu dobiti i Srbi. Godinama je to bilo rezervisano za privilegovane", izjavio je Vuković podgoričkom javnom servisu "Gradska TV" uoči uručenja te nagrade.
Vukovićev društveni angažman oštro je problematizovao deo javnosti i medija u Crnoj Gori.
Po Bećiru Vukoviću, Crna Gora je "ironija istorije".
Jedan su od stavova tog dobitnika najvišeg državnog priznanja je da je "(Milovan) Đilas (1911-1995) Crnoj Gori oko vrata namak'o omču. Na tim vešalima do danas ljulja se ta potonja udovica Kominterne. Grana je suva, samo treba cimnuti nesrećnicu za mrtve nogare da se strovari na zemlju, i pregrnuti je lopatom zemlje".
Vuković je nagrađen za roman "Kuća beskućnika" iz 2024. godine, ali ta knjiga nije evidentirana u domaćoj i regionalnim bibliotečkim bazama.
Pored osporavanja Vukovićevog javnog delovanja u kontekstu podrške četničkom pokretu, negacije crnogorske nacije, kontroverze postoje i oko toga da li je proces imenovanja laureata bio zakonit.
Na to su ukazali umetnici, naučnici, građani okupljeni oko građanske platforme "STEGA", Udruženje pravnika i PEN-centar koji navode da zakon propisuje da se u jednoj oblasti stvaralaštva može dodeliti samo jedna nagrada, a ove godine su čak tri pripale lauretima iz oblasti kulture i umetnosti.
Na to je ukazala i ministarka prosvete i nauke Anđela Jakišić Stojanović koja je u saopoštenju pozvala da se preispita "da li su dostignuća iz drugih oblasti, posebno iz nauke i inovacija, imala jednaku šansu da budu prepoznata i vrednovana".
O nagradi je odlučivao sedmočlani žiri u kojem je jedan od članova reditelj Danilo Marunović koji je pri glasanju ostao u manjini. On tvrdi da je nagrada "nameštena" i da će to dokazati pred institucijama.
Govoreći o kontekstu u kojem je žiri radio i odlučivao, Marunović je kazao da je objasnio da je žiri "refleksija odnosa snaga u Parlamentu".
(Beta, 08.07.2025)
