Ko je Viktor Orban, političar koji ljuti Evropu godinama

Zbog čvrstih stavova prema migrantima, Viktor Orban jedan je od najkrontoverznijih lidera Evrope.

Komentarima poput onog da je migrantska kriza „nemački problem" i da Mađari imaju prava da „ne žive zajedno sa Muslimanima", isprovocirao je jake kritike evropskih političara.

Orban već dugo ljuti strane kolege kontraverznom politikom, uključujući i tesne veze za Rusijom.

Bez obzira na to što je na čelu najjače vlade Mađarske od pada komunizma, Orbanova posvećenost demokratskim načelima i ekonomskom razvoju dugo je pod znakom pitanja.

Gospodin Orban privukao je pažnju kao mladi pravnik koji je 16. juna 1989. godine zahtevao povlačenje Sovijetskih snaga iz Mađarske i tražio slobodne izbore.

„Politika dna"

Kako piše u zvaničnoj biografiji, objavljenoj na sajtu premijera Orbana, u to vreme bio je osnivač Federacije mladih demokrata, koja će kasnije, na čelu sa Orbanom, postati Mađarski građanski savez (FIDES), vladajuća stranka u Mađarskoj

Izabran je za premijera 1990. godine, čime je počela mađarska tranzicija ka višepartijskoj demokratiji.

Tri godine kasnije, Orban menja ideološku orijentaciju FIDES-a ka desno i na izborima 1998. godine postaje premijer na čelu centralno-desne koalicione vlade.

Ta ista vlada odvela je Mađarsku u NATO i uspela da smanji inflaciju u zemlji, zadržavajući ekonoski rast.

Reputaciju su mu narušile korupcijske afere i imidž „razarajućeg faktora", tako da je nakon prvog mandata završio u opoziciji gde će provesti narednih osam godina.

---

Viktor Orban

• Rođen je 31. maja 1963. godine u malom mađarskom selu Sekešfehervar

• Studirao je pravo na Univerzitetu u Budimpešti, a kasnije istoriju britanske liberalne folozofije na Univerzitetu Oksford

• Jedan je od osnivača partije Mađarski građanski savez (FIDES)

• Premijer Mađarske 1998-2002 i 2010-danas

• Oženjen, otac petoro dece

• Igra i pasionirano prati fudbal

---

Politički analitičari Orbana opisuju kao populistu. Britanski magazin „Ekonomist" proglasio ga je „političarem dna", pozivajući se na Orbanov „cinični populizam i autoritativni stil vladanja".

Igranje sa levim političkim spektrom poslužilo je svrsi i Orbanov FIDES je 2010. godine, zajedno sa Hrišćansko demokratskom narodnom partijom, osvojio većinu i vratio se na vlast.

Orban je tada rekao da dvotrećinska pobeda predstavlja „želju Mađara da zatvore post-komunističko poglavlje".

Pojedini ga opisuju kao pragmatičnog političara, dok Orban kaže da sebe smatra nekim ko vodi stabilnu i jaku politiku i bori se protiv birokratije, dok u isto vreme jača pojedinca i njegov doprinos društvu.

„Viktator"

Ubrzo se posvetio ustavnim i finansijskim reformama kojima je ljutio protivnike.

Pristalice kažu da je uveo dugo očekivane promene, poput zabrane ranog penzionisanja, kao i zakona koji je sistem socijalne zaštite učinio transparentnijim.

Međutim, kritičari optužuju Orbanovu vladu da je politika koju vode kontraverzna i to na svim poljima, od ekonomije do religije.

U decembru 2011. godine, parlament je odobrio kontroverzni izborni zakon koji je prepolovio broj poslanika i iscrtao nove ustavne granice. Opozicija je tada kritikovala zakon navodeći da je okrenuo stvari u koriost Orbanove partije FIDES.

Mesec dana kasnije, hiljade ljudi protestovalo je na ulicama Budimpešte protiv novog zakona i označilo premijera kao diktatora, nazvavši ga „Viktatorom".

Ljudi su tada na ulicama uzvikivali „Đubre", aludirajući na sunovrat kreditnog rejtinga Mađarske koji se dogodio pod Orbanovim vođstvom.

Zakon o centralnoj banci donet je 30. decembra 2011. godine, uprkos upozorenjima Evropske unije i MMF-a, koji su upozoravali da bi zakon ozbiljno narušio nezavisnost ovog tela.

Ovaj zakon postao je centralni kamen spoticanja u pregovorima o izbavljenju Mađarske iz krize.

Evropska komisija započela je pravni proces protiv mađarske vlade zbog reforme Centralne banke, zaštite podataka o ličnosti i pravosuđa.

Ustavni sud Mađarske oborio je kontroverzni izborni zakon uz obrazloženje da uskraćuje prava glasačima.

Orbanovi izazovi 2018. godine

Usledilo je još protesta. Desetine hiljada ljudi demonstriralo je zbog Orbanovih veza sa Rusijom i optužbi za korupciju.

Vlada Mađarske odobrila je 2014. godine dogovor vredan 10 milijardi evra o izgradnji dva nova reaktora u nuklearnoj elektrani Paks.

Orban je nastavio da kritikuje sankcije koje je Evropska unija uvela Rusiji zbog krize u Ukrajini.

Orban je primio opasan šamar kada je Rusija 2014. godine odustala od planova o izgradnji južnog toka gasovoda - projekta koji je Orban podržavao uprkos protivljenju Evropske unije.

Orbanova popularnost počela je da slabi 2015. godine kada je partija FIDES izgubila dva mesta na naknadnim izborima.

Desničarska partija Pokret za bolju Mađarsku (Jobik) osvojila je tada prvo mesto u parlamentu.

Očekuje se da će Jobik biti glavni izazov Orbanu na parlamentarnim izborima 2018. Takođe se očekuje da će Orban na to odgovoriti u dobro poznatom, patriotskom stilu.

Orban ostaje upamćen i po ogradi od 175 kilometara koju je izgradio na granici sa Srbijom - još jedan pokušaj demonstracije sile i moći.

(BBC News, 04.09.2018)