Mitropolit Amfilohije: Uticajna ličnost u vrhu SPC sa političkom težinom
Mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije (Radović), koji je preminuo jutros u Kliničko-bolničkom centru u Podgorici, rođen je na Božić 7. januara 1938. godine u Barama Radovića u Donjoj Morači, a na rođenju je dobio svetovno ime Risto.
Osnovnu školu je završio u manastiru Morači, a Bogosloviju Svetog Save u Rakovici u Beogradu. Diplomirao je na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu 1962. godine. Uporedo sa Bogoslovskim fakultetom, studirao je klasičnu filologiju na Filozofskom fakultetu u Beogradu.
Veliki uticaj na njega izvršili su duhovnik manastira Ćelije otac Justin Popović, kojeg je SPC uvrstila u usvetitelje, i svetogorski starac Pajsije.
Posle završenog fakulteta, postdiplomske studije nastavlja u Bernu i Rimu, gđe je magistrirao na Istočnom pontifikalnom institutu (1965).
Odatle odlazi u Pravoslavnu Crkvu Grčke, gde je primio sveštenički čin. U tom periodu, u Atini je odbranio doktorat o Svetom Grigoriju Palami.
Posle godinu dana provedenih na Svetoj Gori, odlazi za profesora na Pravoslavni institut Svetog Sergija u Parizu, a od 1976. godine postaje docent, pa redovni profesor na Bogoslovskom fakultetu Svetog Jovana Bogoslova u Beogradu (kasnije Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta Univerziteta u Beogradu), u dva mandata bio je i njegov dekan.
Govorio je grčki, ruski, italijanski, nemački i francuski jezik, a koristio u naučnom radu starogrčki, latinski i crkvenoslovenski.
Sabor SPC izabrao ga je maja 1985. godine za episkopa banatskog, a hirotonisao ga je u beogradskoj Sabornoj crkvi patrijarh srpski German.
Decembra 1990. godine izabran je za mitropolita crnogorsko-primorskog sa sedištem na Cetinju, svečeno ustoličenje izvršio je patrijarh srpski Pavle.
Mitropolit Amfilohije je nosilac drevnih titula: Egzarh Sveštenog trona pećkog, kao i Arhiepiskop cetinjski, navedeno je u biografiji na sajtu mitropolije crnogorsko primorske.
Bio je član Sinoda SPC, "crkvene vlade" u više saziva, predsedavao je tim telom i bio zamenik obolelog patrijarha Pavla od kraja 2007. godine do njegovog upokojenja.
Administrirao je eparhijom buenosajreskom i južno-centralnoameričkom (koja je ustanovljena na njegov predlog) od njenog osnivanja u maju 2011.
Kako je navedeno, mitropolit Amfilohije je ustoličen u Cetinjski tron u vrlo teško vreme po mitropoliju crnogorsko-primorsku i uopšte pravoslavlje u Crnoj Gori jer je zbog "komunističke vladavine većina crkava i manastira bila zapuštena".
U letopisu "Obnova i gradnja manastira i hramova u Crnoj Gori 1990–2010", koji je izdat povodom dvadesetpetogodišnjice arhijerejske službe mitropolita Amfilohija i dvadesetogodišnjice njegovog služenja na Tronu cetinjskom, naveden je podatak da je u tih 20 godina sanirano, rekonstruisano i izgrađeno 569 crkvenih objekata.
Obnovi sveštenstva je poklonjena velika pažnja "sa ciljem da, kao nekada, ne bude u Crnoj Gori ni jednog manjeg mesta niti većeg sela u kojem bi bio hram bez paroha".
Za vreme mitropolita Amfilohija, prvi put u istoriji Crne Gore, tu mitropoliju posetili su patrijarsi i predstavnici svih pomesnih crkava pravoslavne vaseljene, između ostalih, vaseljenski Vartolomej, moskovski i sve Rusije Aleksej II, a takođe i patrijarh moskovski i sve Rusije Kiril.
Mitropolit Amfilohije predstavljao je SPC u inostranstvu raznim prigodama i na mnogim značajnim svepravoslavnim i hrišćanskim susretima.
Prvi put u istoriji Crne Gore je 1993. godine održan na njenom tlu vanredni Arhijerejski Sabor SPC - na Cetinju i u manastiru Ostrogu.
Mitropolit Amfilohije se pored teologije i filozofije bavio i esejistikom, prevodilaštvom i poezijom, primljen je u članstvo Udruženja književnika Srbije i Udruženja književnika Crne Gore, dobitnik je mnogih književnih nagrada.
Mitropolit Amfilohije bio je jedna od najuticajnih ličnosti SPC, protivnik kosovske politike predsednika Srbije Aleksandra Vučića, pa u tome i oponent poglavaru, patrijarhu Irineju.
"Đed", kako su ga zvali poštovaoci, predvodio je višemesečne litije u Crnoj Gori, protiv Zakona o verskim zajednicama, koji SPC smatra diskrimatorskim, što je, prema mnogim ocenama, doprinelo da vladajuća stranka Mila Đukanovića dobije manje glasova od opozicije na parlamentarnim izborima.
Uoči sazivanja konstitutivne sednice Skupštine Crne Gore, sastao se sa liderima pobedničkih opozicionih stranka u manastiru Ostrog.
Njegovi protivnici optuživali su ga da se meša u politiku i od Crne Gore pravi versku državu, dok su ga pristalice branile navodeći da Đukanović želi "partijsku Crkvu".
Tokom protesta, šira javnost je upoznala i episkopa budiljanskog Joanikija, koji važi za prvog po crkvenom uticaju u Crnoj Gori, posle Amfilohija.
Kada je biran naslednik patrijarha Pavla, Amfilohije je na Saboru dobio najviše glasova, ali kako se poglavar SPC bira na "apostolski način", žrebanjem, patrijarh je postao tadašnji episkop niški Irinej.
Njegovi prijatelji su govorili da je bio zadovoljan što nije postao patrijarh već ostaje u Crnoj Gori objašnjavjući da ga tamo "čeka puno posla".
Kada je oboleo od korone, izjavio je da "neće umreti a da na vrh Lovćena ne vrati Crkvu Svetog Petra cetinjskog i da kao narod ispunimo zavet Njegošev", ali ta mu se želja ipak nije ispunila.
Sinod SPC bi, kako se očekuje, mogao da brzo postavi administratora za mitropoliju, obično nekog susednog episkopa, dok bi se novi mitropolit birao na Saboru, čije je održavanje neizvesno zbog korone.
(Beta, 10.30.2020)
